Koffievraagje: Hoe heet dit ding dat hieronder staat afgebeeld?
- Piston?
- Pistool?
- Koffie-drager-ding?
Het is een standaard vraag (lees: flauw grapje) in mijn trainingen. Het is niet zo dat ik je niet snap als je het over een piston of pistool hebt.
Ik verbaas me alleen hoe deze verwarring en foutieve benaming zich als een koffievlek in het een tapijt heeft vastgezet en zich heel moeilijk laat losweken.
Hoe komt het dat we dit massaal een piston of iets in die trant zijn gaan noemen?
Ben Jij Benieuwd Hoeveel Je Over Koffie Weet?
Speel dan onze gratis Koffie Quiz en kom erachter of je koffiefabels van koffiefeiten kan onderscheiden.
Wat hebben Filterdrager, Portafilter en Siebträger met Elkaar Gemeen?
De juiste benaming voor dit ding in het Nederlands is namelijk: filterdrager. In het Engels noemen we dit een ‘portafilter’ en in het Duits een ‘siebträger’.
Piston is het Engelse woord voor zuiger. Deze zuiger vind je terug in de Lever machines, dat zijn espresso machines met hendels (zie onderstaande foto).
In Nederland is het meer uitzondering dan regel dat je deze machines tegenkomt (behalve bij Bagels & Beans), maar ga naar Italië en je zult ze daar vaker tegen komen.
Lever machines hebben een hendel die een zuiger (de piston) bedient om water door de koffie heen te drukken.
Je draait de ‘filterdrager’ onder de machine en trekt de hendel naar beneden.
Hierdoor zorg je ervoor dat er water in de waterkolom komt, je hoeft alleen de hendel even over het dode punt te helpen naar boven en je zult zien dat het water door het koffiebed in de filterdrager geduwd wordt, oftewel je espresso wordt gezet.
Tijdens de extractie tijd gaat de hendel weer rustig naar zijn beginpositie en voilá, je hebt twee espresso’s gezet.
Pistonmachines bestaan dus wel, mits je hiermee een espressomachine bedoeld met hendel en dus zonder elektrische pomp. Een machine met elektrische pomp noemen we gewoon een ‘espressomachine’.
Waarom zijn we dan de filterdrager ‘piston’ gaan noemen?
Om heel eerlijk te zijn heb ik geen idee en is het ook niet echt duidelijk waarom we dit zijn gaan doen. Misschien komt het omdat we in Nederland pas later espresso zijn gaan drinken dan dat ze in Italië deden.
Of misschien wilde een over-enthousiaste Italiaan in zijn gebrekkige Engels uitleggen dat er een zuiger in de machine zat en de Nederlandse inkoper dacht dat het om de naam van de filterdrager ging.
Daarnaast lijken de woorden pistool en piston wel een beetje op elkaar, vooral als je ze snel uitspreekt. Oftewel we hebben hier te maken met een Babylonische spraakverwarring : – )
In Vlaanderen is een pistonnekespistool een klappertjespistool. Misschien is het Nederlandse ‘piston’ in de koffiecontext daarvan afgeleid. De filterbakjes met koffie zouden dan vergelijkbaar zijn met de ‘pistoolpatronen’ of ‘pistonnekes’. En ‘piston’ is volgens de Van Dale via het Frans overgenomen uit het Italiaans (pistone: zuiger, klep, ventiel).
Echt? Wat grappig. Misschien leuk voor carnaval om in plaats van klappertjespistolen twee filterdragers in een holster te doen. Coffee cowboys!
Hoi Jessica,
Nogmaals met Charles van Uum,
uit een van de reacties van jou lezers zag ik: volgens Van Dale: via het Frans overgenomen uit het Italiaans:
Pistone: Zuiger, klep, ventiel
Het laatste zorgt dat de vloeistof wordt doorgelaten en de koffiedras (drab) niet
Dit is ook heel plausibel!
Filterdrager…. Ofwel is de foto misleidend ofwel de naam. Als je een filterdrager hebt, dan heb je ook een filter. Bij mijn weten gebruik je in een dergelijk apparaat geen papieren filter.
“Ja maar in een dergelijk apparaar gebruikt men een metalen filter”, hoor ik je zeggen. Zover was ik dus ook. En ofwel is op die foto een filterdrager met filter afgebeeld, dus 2 losse componenten, ofwel bestaat dit uit 1 stuk, en dan is het gewoon “filter”. BTW dit stuk van de machine enkel omschrijven als filter(-drager) is wel ontkennen dat dit stuk metaal ook de koffie in 2 stromen scheidt. Moet dit ook niet worden opgenomen in de naam? 😉
Wat stel je voor als naam Bob?
Piston wordt hier sterk gerelateerd aan het principe van een zuiger. Maar pisto is ook latijn voor aanstampen, het principe van een espressomachine, koffie wordt nl aangestampt in het filter.
IK houd het op psiton. een ding om met bajonetsluiting af te sluiten.Tan pis
Beste Jessica,
Per toeval ben ik via Facebook (?) op jou koffie quiz gekomen en gemaakt, 7 van de 10 goed, nu even over de “Piston” de Engelse naam voor zuiger, mijn hele werkzame leven zat in in het horeca vak en weet niet beter dat een piston van een halfautomaat koffiemachine zo genoemd word, het draagt ook zeker de filter om de koffie door te laten.
Dat ik niet de enige ben die dat woord gebruikt, mag ik dan verwijzen naar Google, typ dan: “Pistonmachine”( niet alleen bij Cool Blue maar ook b.v. bij Beukenhorst koffiebranders)
Dan weet je dat het vrij algemeen is, en kan ooit een afleiding zijn geweest van de koffiezetters met een grote handel om de koffie erdoor te drukken.
Mijn opa en oma hadden voor WO-2 een ijsfabriek waar staven ijs (water) gemaakt werden voor winkels, slagerijen en anderen,
thuis bij ons (horeca bedrijf) werd gesproken over “ijskast” terwijl het werd gekoeld door koelmotoren, de staven ijs heb ikzelf niet meer gekend, mijn vader en moeder wel!
Dit om aan te geven dat het bij veel mensen ingeburgerd is en algemeen bekend
Beste Jessica, waarom is er verschil tussen enkel en dubbelwandige filterbakjes? De een is voor vers gemalen koffiebonen, de ander voor voor gemalen koffie. Maar het resultaat in het filterbakje is toch hetzelfde? Gemalen koffie… Dit vraag ik me al zo lang af. Ik heb een Sage Barista express en heb eigenlijk altijd een mooiere crema met het enkelwandige bakje voor voorgemalen koffie. Dank voor je antwoord, Daan